Μείωση των επιπτώσεων των οδικών δικτύων
Στα μέχρι τώρα γνωστά προβλήματα για την ομαλή συνύπαρξη του ανθρώπου με τα μεγάλα σαρκοφάγα προστέθηκε στην εποχή μας μία ακόμα κατηγορία προβλημάτων: Εκείνα που συνδέονται με τις μεγάλες τεχνικές υποδομές και, ειδικότερα, τους μεγάλους συγκοινωνιακούς άξονες, που διέρχονται μέσα από περιοχές που αποτελούσαν μέχρι πρόσφατα αδιατάρακτα φυσικά οικοσυστήματα. Οι δρόμοι από την αρχαιότητα αποτελούσαν αρωγούς ανάπτυξης για τον άνθρωπο, αλλά συνοδεύονται από αρνητικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα, οι οποίες πρέπει να μετριάζονται στο βαθμό που κάτι τέτοιο είναι δυνατό.
Ο κατακερματισμός των φυσικών ενδιαιτημάτων της άγριας πανίδας αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές απειλές για τα μεγάλα σαρκοφάγα και τα τεχνητά εμπόδια που δημιουργούνται μπορεί να διακόψουν τη μετακίνηση των ζώων και να απομονώσουν τους τοπικούς πληθυσμούς. Παράλληλα, οι μεγάλες αποστάσεις που τα είδη αυτά διανύουν, καθώς και το μεγάλο τους μέγεθος, έχει ως αποτέλεσμα τον αυξημένο κίνδυνο για σοβαρά τροχαία ατυχήματα με διερχόμενα οχήματα, που θέτουν σε κίνδυνο την ασφάλεια των ζώων και των αυτοκινητιστών, εγείροντας έτσι σημαντικά θέματα οδικής ασφάλειας.
Στην ΚΑΛΛΙΣΤΩ εργαζόμαστε για την εξουδετέρωση ή ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων με πολύχρονες προσπάθειες ανάδειξης της περιβαλλοντικής προστασίας ως μίας παραμέτρου που πρέπει να συνυπολογίζεται σοβαρά στα εκάστοτε αναπτυξιακά σχέδια.
Ως αποτέλεσμα, η ΚΑΛΛΙΣΤΩ μέσα από επιστημονική έρευνα έχει κατορθώσει τη βελτίωση της χάραξης και των τεχνικών χαρακτηριστικών αυτοκινητόδρομων με την υιοθέτηση μέτρων αποτροπής τροχαίων ατυχημάτων με την άγρια πανίδα, όπως είναι οι φράχτες αποκλεισμού της πανίδας από το οδόστρωμα, αλλά και την κατασκευή τεχνικών έργων, όπως πράσινες γέφυρες και υπόγειες διαβάσεις πανίδας που διατηρούν τη συνδεσιμότητα των οικοτόπων για την πανίδα. Άλλοι τρόποι με τους οποίους η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει συμβάλλει στο μετριασμό των επιπτώσεων των οδικών δικτύων είναι η εγκατάσταση προειδοποιητικών πινακίδων για τους οδηγούς, η εγκατάσταση οπτικών και οπτικοακουστικών ανακλαστήρων για την πανίδα, αλλά και πιλοτικών μέτρων όπως τα συστήματα ανίχνευσης και απώθησης της πανίδας όταν πλησιάζει όχημα κ.α.
Από την ίδρυση της μέχρι σήμερα, η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει αποκτήσει πολυετή εμπειρία και τεχνογνωσία πάνω σε θέματα που άπτονται των οδικών δικτύων και της άγριας πανίδας, με παρεμβάσεις που έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικές, όπως η εγκατάσταση φράχτη αποκλεισμού για την αρκούδα στον αυτοκινητόδρομο Α29 που είχε ως αποτέλεσμα τον εκμηδενισμό των τροχαίων ατυχημάτων σε αυτόν.
Σχετικά έργα
LIFE SAFE-CROSSING (LIFE17NAT/IT/464)
Η Καλλιστώ, η COSMOTE, η Εγνατία Οδός και η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας είναι εταίροι στο έργο LIFE SAFE-CROSSING από πλευράς της Ελλάδας, ένα διεθνές έργο με εταίρους και από τις χώρες της Ιταλίας, της Ρουμανίας και της Ισπανίας.
Το έργο στοχεύει στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που επιφέρουν οι οδοί σε ορισμένα είδη προτεραιότητας σε τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες: μαρσικανική καφέ αρκούδα (Ursus arctos marsicanus) και λύκος (Canis lupus) στην Ιταλία, ιβηρικός λύγκας (Lynx pardinus) στην Ισπανία , και καφέ αρκούδα (Ursus arctos) στην Ελλάδα και τη Ρουμανία.
Τα είδη αυτά απειλούνται σοβαρά από οδικές υποδομές, τόσο από την άμεση θνησιμότητα όσο και από το φαινόμενο φραγμού. Για να μετριαστούν αυτές οι επιπτώσεις θα βασιστούμε στην εμπειρία που αποκτήθηκε σε ένα προηγούμενο πετυχημένο έργο LIFE, το LIFE STRADE ( (LIFE11BIO / IT / 072), κατά τη διάρκεια του οποίου εγκαταστάθηκε με επιτυχία ένα καινοτόμο εργαλείο για την πρόληψη συγκρούσεων ζώων-οχημάτων σε 17 περιοχές της κεντρικής Ιταλίας. Διαπιστώθηκε επίσης ότι μία από τις κύριες αιτίες των τροχαίων ατυχημάτων με ζώα είναι το χαμηλό επίπεδο συνειδητοποίησης και προσοχής των οδηγών όσον αφορά τον κίνδυνο συγκρούσεων με άγρια ζώα.
Το έργο LIFE SAFE CROSSING επικεντρώνεται στους ακόλουθους στόχους:
• Επίδειξη της χρήσης των καινοτόμων εργαλείων πρόληψης σύγκρουσης ζώων-οχημάτων (AVC) σε νέες περιοχές
• Μείωση του κινδύνου συγκρούσεων με τα προστατευόμενα είδη-στόχους
• Βελτίωση της συνδεσιμότητας και διευκόλυνση των μετακινήσεων για τα προστατευόμενα είδη-στόχους
• Αύξηση της προσοχής των οδηγών στις περιοχές του έργου σχετικά με τον κίνδυνο συγκρούσεων με τα προστατευόμενα είδη-στόχους
Το έργο περιλαμβάνει 13 εταίρους : ιδιωτικές εταιρείες, δημόσιους φορείς και ΜΚΟ. Η συμμετοχή της επαρχίας Terni της Ιταλίας θα διασφαλίσει τη μεταφορά εμπειρίας από το πρόγραμμα LIFE STRADE στις νέες περιοχές.
Περισσότερα για το έργο μπορείτε να βρείτε εδώ: https://life.safe-crossing.eu/
Tο έργο «Ο Δρόμος είναι η Συνύπαρξη» υλοποιήθηκε από τον Ιούνιο 2020 έως τον Ιανουάριο 2022 με συνολικό προϋπολογισμό 49,891.55€ και χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από πόρους του Πράσινου Ταμείου μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου «ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ». Συντονιστής εταίρος του έργου ήταν η Καλλιστώ και λοιποί εταίροι του έργου ήταν ο δημοσιογραφικός συνεταιρισμός Alterthess, που υποστήριξε τη δημιουργία του μίνι-ντοκιμαντέρ, και δύο τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών, που υποστήριξε την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής εφαρμογής, και το Τμήμα Εικαστικών & Εφαρμοσμένων Τεχνών που υποστήριξε την οπτική ταυτότητα του έργου και τις εφαρμογές της.
Σκοπός του έργου ήταν η ανάπτυξη τεσσάρων (4) καινοτόμων δράσεων που αφορούν την ενημέρωση & ευαισθητοποίηση των πολιτών της Δυτικής Μακεδονίας για τον περιορισμό των επιπτώσεων των οδικών αξόνων πάνω σε προστατευόμενα είδη της άγριας πανίδας και ειδικά στην καφέ αρκούδα και τους βιοτόπους της και την ενίσχυση των διαχειριστικών δράσεων του έργου LIFE SAFE CROSSING.
Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, δημιουργήθηκε ένα μίνι ντοκιμαντέρ, βασισμένο στα επιστημονικά αποτελέσματα των έργων LIFE SAFE CROSSING και LIFE AMYBEAR, για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις επιπτώσεις των τροχαίων ατυχημάτων στην διατήρηση της βιοποικιλότητας, αναπτύχθηκε μία καινοτόμος ηλεκτρονική εφαρμογή (mobile app) για smartphones και tablets, η οποία περιέχει διαδραστικό πληροφοριακό υλικό και κάνει χρήση στοιχείων παιχνιδοποίησης (gamification) για την κινητοποίηση των χρηστών/ριών στην διερεύνηση των εργαλείων της εφαρμογής. Διοργανώθηκαν συμμετοχικά workshops σε συνέργεια με οργανώσεις και άτυπες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών για την καταγραφή στάσεων και απόψεων των κατοίκων της περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας και την κινητοποίησή τους στις προσπάθειες περιορισμού-εξάλειψης των σχετικών απειλών στην άγρια πανίδα και ειδικά την καφέ αρκούδα. Επιπλέον, υλοποιήθηκαν εργασίες πεδίου που θα ενισχύσουν την εφαρμογή των δράσεων διατήρησης που περιλαμβάνονται στο έργο LIFE SAFE CROSSING.
Η εφαρμογή για τα τροχαία ατυχήματα Roadcoex είναι διαθέσιμη σε Google Play & App Store
Μπορείτε να δείτε το μίνι ντοκυμαντέρ εδώ.
Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ ανέλαβε χρέη συμβούλου της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. για την υλοποίηση του έργου αυτού. Το έργο, διάρκειας 18 μηνών, ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2009.
Βασικές επιτυχίες σε σχέση με την αρκούδα:
Βελτιστοποίηση των γενικών χαρακτηριστικών του αυτοκινητοδρόμου καθώς επίσης και των τεχνικών προδιαγραφών της λειτουργικότητας των τεχνικών περασμάτων κατά μήκος των προαναφερόμενων τμημάτων της Εγνατίας Οδού (πρέπει να σημειωθεί ότι μια πρώτη και ριζική βελτιστοποίηση των χαρακτηριστικών και προδιαγραφών του αυτοκινητοδρόμου είχε προηγηθεί κατόπιν προσφυγής των πΜΚΟ στο ΣτΕ και έκδοσης σχετικής απόφασης και τροποποίηση των ΠΟ) . Πιο συγκεκριμένα το πρόγραμμα παρακολούθησης πέτυχε:
- Την αύξηση του πλάτους (από 30μ σε 50μ) της μοναδικής Πράσινης Γέφυρας στο τμήμα 4.1. «Παναγιά-Γρεβενά»
- Την προσθήκη δύο επί πλέον ΚΔΠ (Κάτω Διαβάσεων Πανίδας
- Την βελτίωση του δείκτη ευρυχωρίας (διαστάσεων-διατομής) ενός αριθμού κιβωτοειδών οχετών προκειμένου να είναι ελκυστικοί ως υπόγεια περάσματα για την πανίδα.
- Την αντικατάσταση της παλαιάς περίφραξης με ενισχυμένη βελτιωμένων προδιαγραφών.
- Την ακύρωση της εγκατάστασης σταθμού διοδίων και ΣΕΑ στο επίμαχο τμήμα 4.1.
- Την τήρηση των ΠΟ σε ότι αφορά τα τοξικά απόβλητα κατά την φάση κατασκευή
Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ ανέλαβε και το συντονισμό του έργου «Παρακολούθηση και Αξιολόγηση των Επιπτώσεων στα Μεγάλα Θηλαστικά και στα Ενδιαιτήματά τους από την Κατασκευή και Λειτουργία της Εγνατίας Οδού στο τμήμα Παναγιά – Γρεβενά (Τμήμα 4.1)», διάρκειας δύο ετών, καθώς και την ευθύνη παρακολούθησης των επιπτώσεων στα μεγάλα σαρκοφάγα (αρκούδα-λύκο) κατά τη φάση κατασκευής του αυτοκινητόδρομου. Η φάση αυτή ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2009.
Η εκπόνηση της μελέτης αυτής ανατέθηκε τον Αύγουστο του 2007 στην ΚΑΛΛΙΣΤΩ στο πλαίσιο του Μέτρου «Τεχνική Βοήθεια» του ΕΠΠΕΡ ΙΙΙ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2000-2006»). Η υλοποίηση του έργου ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2008.
Βασικές επιτυχίες
Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την υιοθέτηση προτύπων εφαρμογής αντισταθμιστικών μέτρων σε όλες τις περιπτώσεις κατασκευής υποδομών μεταφοράς, ειδικότερα σε περιοχές υψηλής φυσικής αξίας στις οποίες διαβιούν σημαντικά είδη της άγριας πανίδας, κυρίως μεγάλων θηλαστικών με στόχο την ανάσχεση του κατακερματισμού των φυσικών ενδιαιτημάτων και των πληθυσμών ειδών της άγριας πανίδας.
