Τα έργα

Η εκπόνηση της μελέτης αυτής ανατέθηκε τον Αύγουστο του 2007 στην ΚΑΛΛΙΣΤΩ στο πλαίσιο του Μέτρου «Τεχνική Βοήθεια» του ΕΠΠΕΡ ΙΙΙ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2000-2006»). Η υλοποίηση του έργου ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2008.

Βασικές επιτυχίες
Η μελέτη αυτή αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την υιοθέτηση προτύπων εφαρμογής αντισταθμιστικών μέτρων  σε όλες τις περιπτώσεις κατασκευής υποδομών μεταφοράς, ειδικότερα σε περιοχές υψηλής φυσικής αξίας στις οποίες διαβιούν σημαντικά είδη της άγριας πανίδας, κυρίως μεγάλων θηλαστικών με στόχο την ανάσχεση του κατακερματισμού των φυσικών ενδιαιτημάτων και των πληθυσμών ειδών της άγριας πανίδας.

Ανάπτυξη διασυνοριακής συνεργασίας, ως βάση για την αποτελεσματική διατήρηση των πληθυσμών και βιοτόπων της καφέ αρκούδας στη Δυτική περιοχή της Ροδόπης

Πρόκειται για πρόγραμμα διασυνοριακής συνεργασίας μεταξύ Βουλγαρικών και Ελληνικών ΟΤΑ και ΜΚΟ για την διατήρηση των πληθυσμών και ενδιαιτημάτων της καφέ αρκούδας στην Δυτική Ροδόπη. Το έργο χρηματοδοτήθηκε στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος PHARE και ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2007.

Βασικές επιτυχίες

Κατάρτιση διμερούς σχεδίου δράσης για την εξασφάλιση της συνδεσιμότητας και διατήρησης των διασυνοριακών πληθυσμών αρκούδας μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας.

Στις 12/11/2015 η Καλλιστώ ενημέρωσε επίσημα την κοινή γνώμη για την πρόσφατη επανεμφάνιση του λύκου στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας μετά από 50 χρόνια απουσίας του είδους. Η επιβεβαίωση της παρουσίας πραγματοποιήθηκε από την ΚΑΛΛΙΣΤΩ με εργασίες πεδίου και χρήση ειδικών αυτόματων φωτογραφικών διατάξεων υπέρυθρου, οι οποίες παρέμειναν ενεργές για 6 μήνες και κατόπιν σχετικού αιτήματος για τεχνική βοήθεια από το Δασαρχείο Πάρνηθας τον Σεπτέμβριο του 2014.   Οι κάμερες  τοποθετήθηκαν από τον δρ. βιολόγο της ΚΑΛΛΙΣΤΩΣ Γιώργο Ηλιόπουλο και τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν αφορούν την παρουσία μιας αγέλης λύκων 7-8 ατόμων. Τα αποτελέσματα κοινοποιήθηκαν στο Δασαρχείο Πάρνηθας και τον Φ.Δ. Πάρνηθας προς ενημέρωσή τους τον Σεπτέμβρη του 2015, αλλά και τον Οκτώβρη του 2015 μετά από επικαιροποίηση.

Η επανάκαμψη του λύκου στην περιοχή της Πάρνηθας και την ευρύτερη περιοχή ερμηνεύεται αποκλειστικά και μόνο με την διαδικασία της φυσικής επαναποίκισης από άτομα του είδους σε  διασπορά,  η οποία έχει ξεκινήσει εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες, με την σταδιακή επανεμφάνιση λύκων σε περιοχές της πρότερης κατανομής του είδους στην Στερεά Ελλάδα.

Η φυσική δάσωση σε μεγάλες εκτάσεις της ημιορεινής και ορεινής ζώνης, που ακολούθησαν την σταδιακή εγκατάλειψη της υπαίθρου και την ορθολογικότερη διαχείριση των δασών, η βελτίωση του νομικού καθεστώτος προστασίας του λύκου και της αρκούδας, και η επανάκαμψη των οπληφόρων, όπως ο αγριόχοιρος και το ζαρκάδι στην Ηπειρωτική Ελλάδα και το ελάφι στον Ε.Δ Πάρνηθας, αποτέλεσαν τις βασικότερες αιτίες για την σταδιακή επανάκαμψη του είδους σε περιοχές όπου είχε παλιότερα εξαφανισθεί.

Παρόμοια τάση επανάκαμψης των μεγάλων σαρκοφάγων θηλαστικών (αρκούδα, λύκος, λύγκας, αδηφάγος) καταγράφεται πλέον σε ολόκληρη της Ευρώπη, σύμφωνα με τα αποτελέσματα σχετικής έρευνας που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2014 στο επιστημονικό περιοδικό Science1 και στην οποία συμμετείχε και η ΚΑΛΛΙΣΤΩ, παρέχοντας δεδομένα παρουσίας για τον λύκο και την αρκούδα στην Ελλάδα. Σημαντικότερες αιτίες της παρατηρούμενης επανάκαμψης αποτελούν η βελτίωση και αποκατάσταση των βιοτόπων τους και η θεσμοθέτηση ενός ικανού Ευρωπαϊκού νομικού πλαισίου προστασίας και διαχείρισής τους. Για την διαχείριση αυτής της επανάκαμψης η ΕΕ σύστησε τον Ιούνιο 2014 την «Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Συνύπαρξη Ανθρώπων και Μεγάλων Σαρκοφάγων». Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει επιλεγεί από την ΕΕ μαζί με την Γερμανική εταιρεία συμβούλων adelphi για την τεχνική υποστήριξη του έργου της Πλατφόρμας2.

Η παρουσία του λύκου στον Ε.Δ. Πάρνηθας, όπως εξάλλου ισχύει και στο σύνολο της κατανομής του είδους στην Ευρώπη, δεν αποτελεί απειλή για τους περιπατητές της Πάρνηθας, καθώς οι λύκοι φοβούνται τον άνθρωπο. Παρόλα αυτά, η παρουσία του είδους  στην περιοχή, μπορεί να συνοδευτεί από ζημιές στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο. Στην περίπτωση αυτή, πρέπει να υπάρξει σχετική μέριμνα για την ενίσχυση των μεθόδων φύλαξης και προστασίας των κοπαδιών. Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα της απαιτούμενης ενίσχυσης είναι η τοποθέτηση ηλεκτροφόρου περίφραξης γύρω από τις κτηνοτροφικές εγκαταστάσεις και η χρήση καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών. Μάλιστα η ΚΑΛΛΙΣΤΩ έχει εδώ και χρόνια αναπτύξει ένα πανελλαδικό δίκτυο ανταλλαγών ή δωρεών τέτοιων σκύλων μεταξύ κτηνοτρόφων.

Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι ο λύκος, ως  ανώτερος θηρευτής, αναμένεται να επιδράσει θετικά στο οικοσύστημα της Πάρνηθας και στον αυτόχθονα πληθυσμό του ελαφιού. Φυσικά, η αλληλεπίδραση των δύο ειδών πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά.

Το έργο LIFE AMYBEAR είχε ως αντικείμενο την καταγεγραμμένη αύξηση των περιπτώσεων αλληλεπίδρασης μεταξύ ανθρώπου και αρκούδας στην περιοχή του Δήμου Αμυνταίου και του Δήμου Φλώρινας. Η «αλληλεπίδραση» αυτή δημιουργεί προβλήματα που είναι γνωστά εδώ και πολλά χρόνια, όπως οι ζημιές στην αγροτική οικονομία (κτηνοτροφία, μελισσοκομία, καλλιέργειες), αλλά και άλλα που έχουνπαρατηρηθεί σχετικά πρόσφατα σε αξιοσημείωτη ένταση, όπως η προσέγγιση αρκούδων σε οικισμούς ή η αύξηση του αριθμού τροχαίων ατυχημάτων όπου εμπλέκονται αρκούδες.

Παράλληλα, εκτός από αρνητικές, έχουν ήδη αναγνωριστεί και θετικές αλληλεπιδράσεις, όπως η εδώ και χρόνια ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού γύρω από τον άξονα Αετού-Νυμφαίου, που οφείλεται κυρίως στην ύπαρξη του Καταφυγίου Κέντρου Προστασίας Αρκούδας στην περιοχή. Ο πολλαπλασιασμός και η διάχυση των ωφελειών στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου, παραμένει ζητούμενη καθώς και ένας από τους βασικούς στόχους του έργου.

Στο παραπάνω πλαίσιο, το LIFE AMYBEAR υλοποίησε διαχειριστικές δράσεις για τη βελτίωση των συνθηκών συνύπαρξης ανθρώπου-αρκούδας στην περιοχή. Στα αποτελέσματά του περιλαμβάνονται τόσο ο περιορισμός σε ανεκτά επίπεδα των αρνητικών αλληλεπιδράσεων όσο και η ενίσχυση και διάχυση των κοινωνικοοικονομικών ωφελειών και της τεχνογνωσίας, που συνεπάγεται η παρουσία και συνύπαρξη της αρκούδας με τον άνθρωπο στην περιοχή.

Το LIFE AMYBEAR ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2021.

Περισσότερα μπορείτε να δείτε στο site του έργου (εδώ) ή στην συνοπτική τελική έκθεση αποτελεσμάτων (εδώ).

O Δήμος Νεστορίου και ο Δήμος Κορυτσάς σε συνεργασία με την Καλλιστώ,  υλοποιήσαν το έργο “Differentiation of tourist product: eco-tourism trails in the cross-border area for the promotion of alternative tourism –  ECO-TOURISM TRAILS” («Διαφοροποίηση τουριστικού προϊόντος: Οικο-τουριστικά μονοπάτια σε διασυνοριακή περιοχή για την προώθηση του εναλλακτικού τουρισμού» με το ακρωνύμιο “ECO -TOURISM TRAILS”). Σκοπός του έργου ήταν η δημιουργία ενός  ενιαίου τουριστικόυ προϊόντος το οποίο θα τονώσει την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής.Το έργο εντάχθηκε στο Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας «Ελλάδα – Αλβανία 2007-2013» (ΙPA Cross-Border PROGRAMME Greece-Albania 2007-2013 ) και συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και εθνικούς πόρους της Ελλάδας και της Αλβανίας..Oλοκληρώθηκε το 2014.

Στο πλαίσιο του έργου η Καλλιστώ υλοποίησε την χάραξη, χωροθέτηση και ήπιο καθαρισμό-σήμανση θεματικού μονοπατιού για την αρκούδα, με τη συμμετοχή εθελοντών, που αναδεικνύει τόσο τη σημασία και τις οικολογικές απαιτήσεις του είδους, όσο και τις προϋποθέσεις συνύπαρξής του με τον άνθρωπο, στην περιοχή του έργου (διασυνοριακή περιοχή Ελλάδας-Αλβανίας). Η διαδρομή πήρε το όνομα “το μονοπάτι της αρκούδας” και όλες οι απαραίτητες εργασίες για την χρήση της από μελλοντικούς οικοτουρίστες ολοκληρώθηκαν το 2013.

Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του έργου ECO-TOURISM TRAILS: http://www.ecotourismtrails.eu/

Το «Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Ενημέρωσης στο Εθνικό Πάρκο Βορείας Πίνδου» που υλοποίηθηκε από την Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ με δωρεά του «Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος» την περίοδο Σεπτέμβριος 2016- Αύγουστος 2017. Το Πρόγραμμα εστίασε  στη συνύπαρξη του ανθρώπου και των δραστηριοτήτων του με την άγρια ζωή και ιδιαίτερα με τους πληθυσμούς των μεγάλων σαρκοφάγων, όπως η αρκούδα. Το έργο του Προγράμματος αποτελούνταν από δύο Δράσεις.

Κατά την πρώτη Δράση πρασματοποιήθηκαν παρουσιάσεις Περιβαλλοντικής Εκπάιδευσης σε σχολεία των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών και περιλάμβανε συμμετοχικές δραστηριότητες όπως παρουσιάσεις, συζητήσεις, παιχνίδια και ομάδες εργασίας, προσαρμοσμένες αντίστοιχα σε μαθητές διαφορετικών ηλικιών και μαθησιακών ικανοτήτων. Η Δράση επίσης περιλάμβανε ένα πρωτότυπο για τα ελληνικά δεδομένα Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στο πεδίο: μέσα από μία περιήγηση σε ένα μονοπάτι του Κεντρικού Ζαγορίου (“Το μονοπάτι της συνύπαρξης”), οι μαθητές αναζητούν ίχνη, γνώσεις και μαρτυρίες, κρυμμένα μέσα σε ειδικά κουτιά που έχουν τοποθετηθεί κατά μήκος του μονοπατιού – αλλά και στους ίδιους τους σημαντικούς οικότοπους της περιοχής, ώστε να ανασυγκροτήσουν με αυτά το περίπλοκο παζλ της συνύπαρξης των τοπικών κοινοτήτων με την άγρια ζωή.Το πιο ενδιαφέρον είναι ότι, με συνειδητή επιλογή τόσο της Καλλιστώς όσο και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το Πρόγραμμα απευθύνθηκε κατά προτεραιότητα στα σχολεία των χωριών που αντιμετωπίζουν άμεσα τα παραπάνω ζητήματα. Ήδη από τις πρώτες ημέρες επισκεφθήκαμε Νηπιαγωγεία, Δημοτικά και Γυμνάσια στο Καλπάκι, το Δίστρατο, τους Μηλιωτάδες, τη Βοβούσα, το Βοτονόσι, το Μικρό Περιστέρι, το Τσεπέλοβο, τη Δεσκάτη. Κάποια από αυτά τα σχολεία είναι τόσο μικρά και απομακρυσμένα που, όπως μας μετέφεραν οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί που υπηρετούν σε αυτά, είναι η πρώτη φορά που κάποιος φορέας ενδιαφέρεται να υλοποιήσει σε αυτά ένα τέτοιο Πρόγραμμα. Στο πλαίσιο του έργου η Καλλιστώ επισκέφτηκε 32 σχολεία, με 1098 μαθητές και μαθήτριες, από 127 διαφορετικές τάξεις και 151 παιδιά από 5 κοινωνικούς φορείς (Άρσις, ΕΛΕΠΑΠ Ιωαννίνων, ΚΔΑΠ-ΜΕΑ Γρεβενών, Κέντρο φιλοξενείας παιδιών Δουραχάνης, Κιβωτός του Κόσμου Πωγώνιανης). Επίσης 89 μαθητές επισκέφτηκαν το μονοπάτι της συνύπαρξης.

Η δεύτερη Δράση περιελάμβανε εκπαιδευτικά σεμινάρια για το προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, και για άλλους ενδιαφερόμενους (κτηνοτρόφους, κυνηγούς κα) σε δράσεις ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα (φόλες). Τα δηλητηριασμένα δολώματα  είναι ένας από τα μεγαλύτερους κινδύνους τόσο για τα άργια ζώα (αρκούδα, λύκος, αρπακτικά πουλιά κα) όσο και για τους σκύλους εργασίας (τσοπανόσκυλα, κυνηγόσκυλα) και για σκύλους συντροφιάς. Στα πλαίσια αυτής της δράσης μοιράστηκαν στους συμμετέχοντες των σεμιναρίων εκπαιδευτικά φυλλάδια , ενώ γενικά στην περιοχή του έργου μοιράστηκαν 150 κουτιά πρώτων βοηθείων (anti-poison first aid kit) για την περίπτωση που κάποιο σκυλί καταναλώσει κάποιο δηλητηριασμένο δόλωμα (το φυλλάδιο με τις οδηγίες χρήσης του kit μπορείτε να το βρείτε εδώ) σε κτηνοτρόφους και λοιπόυς ενδιαφερόμενους.

Το έργο «ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΜΕ – Βελτίωση όρων συνύπαρξης του ανθρώπου με τα μεγάλα σαρκοφάγα και ενθάρρυνση ενεργούς συμμετοχής πολιτών στις προσπάθειες διατήρησής τους» υλοποιείται από την Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ και χρηματοδοτείται από το Πράσινο Ταμείο.

Στο πλαίσιο του ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΜΕ η Καλλιστώ ενισχύει τις προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του ευρύτερου κοινού και ειδικών ομάδων πληθυσμού γύρω από το φαινόμενο της επιστροφής των Μεγάλων Σαρκοφάγων, ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη. Η ενίσχυση της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης των πολιτών θα βοηθήσει στην επίτευξη των ενδεδειγμένων διαχειριστικών πρακτικών που εφαρμόζονται από την πολιτεία, δομές του δημόσιου τομέα και μη κυβερνητικές οργανώσεις.

Έμφαση δίνεται σε περιοχές της Ηπείρου και της Δυτικής Μακεδονίας, τόσο στην περιοχή ευθύνης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου όσο και σε περιοχές που εφαρμόζονται ή εφαρμόστηκαν πρόσφατα έργα LIFE Φύση, όπως το έργο LIFE AmyBear, που υλοποιείται την περίοδο αυτή στην περιοχή Αμυνταίου-Φλώρινας ή τα έργα LIFE ARCTOS KASTORIA και LIFE ARCPIN στις περιοχές Καστοριάς και Γρεβενών -Ιωαννίνων, αντίστοιχα.

Εδώ μπορείτε να δείτε την αναφορά για τις δράσεις των εθελοντών που ολοκληρώθηκαν στο πλαίσιο του ΣΥΝΥΠΑΡΧΟΥΜΕ. Οι υπόλοιπες σχετίζονται με την τήρηση των Αρχών Λογοδοσίας και Διαφάνειας που ακολουθεί η Καλλιστώ.Αυτή η ομάδα δράσεων περιλαμβάνει τις ανοιχτές συζητήσεις για τις δράσεις και το έργο της Καλλιστώς που έγιναν στην Θεσσαλονίκη (11 Οκτωβρίου 2018 και 6 Μαρτίου 2019) και στην Αθήνα (13 Νοεμβρίου 2018) αλλά και την αναβάθμιση του website της οργάνωσης.

Στο πλαίσιο του προγράμματος “Η Άγρια Ζωή δίπλα μας” θα διεξαχθεί επιστημονική έρευνα με σκοπό την καταγραφή ειδών άγριας πανίδας στους περιαστικούς βιότοπους της Θεσσαλονίκης, την καταγραφή των στάσεων και των απόψεων του πληθυσμού της πόλης, καθώς  και την αξιολόγηση της οικολογικής σημασίας των βιότοπων αυτών. Τα αποτελέσματα της έρευνας θα αξιοποιηθούν για τη δημιουργία δράσεων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με σκοπό τη γνωριμία των παιδιών της πόλης με την περιαστική φύση και την κατανόηση του πως αυτή και ο άνθρωπος είναι στοιχεία αλληλένδετα. Το παρόν έργο αποτελεί την έναρξη της χορηγικής συνεργασίας της Καλλιστώς με το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, το οποίο υποστηρίζει χορηγικά όλες τις δράσεις του έργου «Η Άγρια Ζωή δίπλα μας», με συνολική διάρκεια 2 έτη (2018-2020).

Η έρευνα θα γίνει στα  περιαστικά δάση του Σέιχ Σου και του όρους Χορτιάτη, ενώ οι δράσεις Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης θα πραγματοποιηθούν σε σχολεία της Θεσσαλονίκης, με έμφαση στις περιοχές που βρίσκονται σε άμεση γειτνίαση με την περιοχή της έρευνας. Επιπλέον, τηρώντας σειρά προτεραιότητας, κάποια από τα σχολεία  θα επισκεφτούν την περιοχή της μελέτης, θα ξεναγηθούν από τους ανθρώπους της Καλλιστώς και θα δουν από κοντά πως συλλέγονται τα στοιχεία σε μία περιβαλλοντική έρευνα.

Tο έργο «Ο Δρόμος είναι η Συνύπαρξη» υλοποιήθηκε από τον Ιούνιο 2020 έως τον Ιανουάριο 2022 με συνολικό προϋπολογισμό 49,891.55€ και χρηματοδοτήθηκε αποκλειστικά από πόρους του Πράσινου Ταμείου μέσω του χρηματοδοτικού εργαλείου «ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ». Συντονιστής εταίρος του έργου ήταν η Καλλιστώ και λοιποί εταίροι του έργου ήταν ο δημοσιογραφικός συνεταιρισμός Alterthess, που υποστήριξε τη δημιουργία του μίνι-ντοκιμαντέρ, και δύο τμήματα του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών, που υποστήριξε την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής εφαρμογής,  και το Τμήμα Εικαστικών & Εφαρμοσμένων Τεχνών που υποστήριξε την οπτική ταυτότητα του έργου και τις εφαρμογές της.

Σκοπός του έργου ήταν η ανάπτυξη τεσσάρων (4) καινοτόμων δράσεων που αφορούν την ενημέρωση & ευαισθητοποίηση των πολιτών της Δυτικής Μακεδονίας για τον περιορισμό των επιπτώσεων των οδικών αξόνων πάνω σε προστατευόμενα είδη της άγριας πανίδας και ειδικά στην καφέ αρκούδα και τους βιοτόπους της και την ενίσχυση των διαχειριστικών δράσεων του έργου LIFE SAFE CROSSING.

Για την επίτευξη του σκοπού αυτού, δημιουργήθηκε ένα μίνι ντοκιμαντέρ, βασισμένο στα επιστημονικά αποτελέσματα των έργων LIFE SAFE CROSSING και LIFE AMYBEAR, για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού για τις επιπτώσεις των τροχαίων ατυχημάτων στην διατήρηση της βιοποικιλότητας, αναπτύχθηκε μία καινοτόμος ηλεκτρονική εφαρμογή (mobile app) για smartphones και tablets, η οποία περιέχει διαδραστικό πληροφοριακό υλικό και κάνει χρήση στοιχείων παιχνιδοποίησης (gamification) για την κινητοποίηση των χρηστών/ριών στην διερεύνηση των εργαλείων της εφαρμογής. Διοργανώθηκαν συμμετοχικά workshops σε συνέργεια με οργανώσεις και άτυπες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών για την καταγραφή στάσεων και απόψεων των  κατοίκων της περιφέρειας Δυτ. Μακεδονίας και την κινητοποίησή τους στις προσπάθειες περιορισμού-εξάλειψης των σχετικών απειλών στην άγρια πανίδα και ειδικά την καφέ αρκούδα. Επιπλέον,  υλοποιήθηκαν εργασίες πεδίου που θα ενισχύσουν την εφαρμογή των δράσεων διατήρησης  που περιλαμβάνονται στο έργο LIFE SAFE CROSSING.

Η εφαρμογή για τα τροχαία ατυχήματα Roadcoex είναι διαθέσιμη σε Google Play & App Store

Μπορείτε να δείτε το μίνι ντοκυμαντέρ εδώ.

Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το Πράσινο Ταμείο , εντός του μέτρου: “ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ” στον άξονα «ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ» του χρηματοδοτικού προγράμματος «ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ 2019».

«Δράσεις διατήρησης για τη βελτίωση των συνθηκών συνύπαρξης ανθρώπου-αρκούδας στη Βόρεια Πίνδο»

Ο Δήμος Γρεβενών, σε συνεργασία με την Περιβαλλοντική Οργάνωση ΚΑΛΛΙΣΤΩ, την «Αναπτυξιακή Γρεβενών» και τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικών Δρυμών Πίνδου-Αώου και Βίκου έχουν αναλάβει την υλοποίηση έργου LIFE με τίτλο «Δράσεις διατήρησης για τη βελτίωση των συνθηκών συνύπαρξης ανθρώπου-αρκούδας στη Βόρεια Πίνδο» (LIFE12 NAT/GR/000784). Η διάρκεια υλοποίησης του έργου είναι από την 1η Οκτωβρίου 2013 έως την 30ή Ιουνίου 2017 και περιοχή εφαρμογής του είναι ολόκληρος ο Νομός Γρεβενών και μέρος του Νομού Ιωαννίνων που περιλαμβάνει την περιοχή του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, με έμφαση, φυσικά, στις περιοχές μόνιμης ή εποχιακής παρουσίας της αρκούδας.

Οι βασικοί στόχοι του έργου είναι:
(1) Περιορισμός της παράνομης χρήσης των δηλητηριασμένων δολωμάτων στην περιοχή εφαρμογής του έργου. Ο στόχος αυτός θα υποστηριχθεί από σειρά δράσεων, όπως είναι η λειτουργία δύο Μονάδων Σκύλων Ανίχνευσης Δηλητηριασμένων Δολωμάτων, η παραγωγή και διανομή ενός κουτιού πρώτων βοηθειών για δηλητηριασμένα ζώα (οι Σκύλοι Φύλαξης Κοπαδιών πλήττονται ιδιαίτερα από τη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων), η κινητοποίηση εθελοντών ενάντια στα δηλητηριασμένα δολώματα κα.

(2) Αντιμετώπιση των περιστατικών προσέγγισης αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές, η οποία θα υποστηριχθεί από σειρά δράσεων όπως είναι η λειτουργία μεικτής Ομάδας Άμεσης Επέμβασης για την Αρκούδα, η εγκατάσταση ειδικών κάδων απορριμμάτων που δεν μπορούν να παραβιαστούν από αρκούδες (bear proof) και η χρήση ηλεκτροφόρων περιφράξεων σε προβληματικές περιοχές, η εγκατάσταση ειδικών αποτρεπτικών μέσων σε περιοχές έντονης αλληλεπίδρασης ανθρώπου και αρκούδας, η λειτουργία ειδικής Μονάδας Σκύλων (Karelian) εκπαιδευμένων να αντιμετωπίζουν καταστάσεις αλληλεπίδρασης ανθρώπου και αρκούδας κα.

(3) Διάδοση εφαρμογής μέτρων πρόληψης ζημιών από αρκούδες στην αγροτική οικονομία και βελτίωση των όρων συνύπαρξης του ανθρώπου με την άγρια ζωή. Έμφαση θα δοθεί στη διανομή καλών Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών σε κτηνοτρόφους και στη χρήση του δικτύου των κτηνοτρόφων που έχει δημιουργηθεί στο πλαίσιο υλοποίησης προηγούμενων έργων LIFE .

(4) Βελτίωση του επιπέδου ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης του κοινού στα παραπάνω θέματα

Το έργο υλοποιείται σε συνεργασία με την ΟΙΚΟΜ ΕΠΕ. για λογαριασμό του Φορέα Διαχείρισης Στενών και Εκβολών Ποταμών Αχέροντα και Καλαμά και ολοκληρώθηκε το Δεκέμβριο του 2015.

Στο συγκεκριμένο έργο η Καλλιστώ είχε αναλάβει α) το συντονισμό της ομάδας παρακολούθησης για τα θηλαστικά β) τη συμμετοχή σε εργασίες πεδίου, την επεξεργασία και αξιολόγηση των δεδομένων γ) την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των μεγάλων θηλαστικών (αρκούδα και λύκο) δ) τον ποιοτικό έλεγχο των τελικών παραδοτέων που αφορούν στα είδη μεγάλων θηλαστικών.

Για την συλλογή των δεδομένων που απαιτούνται για την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης των δυο ειδών χρησιμοποιήθηκαν συνδυαστικά διαφορετικές μέθοδοι πεδίου όπως ψηφιακές καταγραφικές κάμερες, συλλογή βιοδηλωτικών ενδείξεων, howling sessions, συνεντεύξεις με κατοίκους, επεξεργασία δεδομένων ΕΛΓΑ.

Τα αποτελέσματα  περιλαμβάνουν επικαιροποιημένες κατανομές των ειδών, πληθυσμιακές εκτιμήσεις, αξιολόγηση της κατάστασης των βιοτόπων τους εντός των περιοχών NATURA 2000 και την ευρύτερη περιοχή και θα χρησιμοποιηθούν στην εξαετή έκθεση αναφοράς για τα είδη και τους οικοτόπους που πρέπει να υποβάλλει η Ελλάδα στην Ευρωπαϊκή επιτροπή

«Βελτίωση των προϋποθέσεων συνύπαρξης ανθρώπου και αρκούδας στο Νομό Καστοριάς»

Το έργο LIFE09 NAT/GR/000333 (LIFE ARCTOS/KASTORIA), με πλήρη τίτλο “Improving conditions of bear-human coexistence in Kastoria Prefecture, Greece – Transfer of best practices”, υλοποιήθηκε στην περιοχή της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς, από το 2010 έως το 2015, σε συνεργασία της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς με την Περιβαλλοντική Οργάνωση Καλλιστώ και την Αναπτυξιακή Καστοριάς (ΑΝΚΑΣ). Το τελικό κόστος του έργου ήταν 1.030.000 €, από τα οποία τα 772.500 € (75%) συνεισέφερε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι υποδομές που δημιουργήθηκαν από το έργο LIFE ενίσχυσαν την οδική ασφάλεια και μείωσαν τα τροχαία ατυχήματα που απειλούσαν ζωές ζώων και ανθρώπων στην περιοχή.

Διαδόθηκε η χρήση μέτρων πρόληψης ζημιών στην αγροτική οικονομία, που συνεχίζεται είτε από άλλα προγράμματα (π.χ. Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης) είτε με υποστήριξη από τους εταίρους του έργου (μέσω του δικτύου κατόχων Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών που δημιουργήθηκε).

Η λειτουργία Ομάδων Άμεσης Επέμβασης θεσμοθετήθηκε με σχετική Υπουργική Απόφαση (Φεβρουάριος 2014) και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αντιμετωπίζοντας έμπρακτα περιπτώσεις προσέγγισης ζώων σε κατοικημένες περιοχές (προβλέπεται χρηματοδότηση από το  Πράσινο Ταμείο).

Η τεχνογνωσία και εμπειρία που μεταφέρθηκε προς τις αρμόδιες υπηρεσίες και η συνέχιση της συνεργασίας τους με εξειδικευμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις και Φορείς Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, έβαλαν τις βάσεις για ακόμα πιο πετυχημένες παρεμβάσεις στο μέλλον.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναγνωρίζοντας την αξία και τα αποτελέσματα του έργου, απένειμε τον Μάιο του 2018 το βραβείο “Best of the Best LIFE Projects”, ενώ η ΚΑΛΛΙΣΤΩ βραβεύτηκε με το “Natura 2000 Award 2018” για την ευρύτερη προσφορά της και την συμβολή της στην βελτίωση των όρων συνύπαρξης του ανθρώπου με την αρκούδα στην περιοχή.

Κύρια Αποτελέσματα

Περιορισμός – εξάλειψη του φαινομένου τροχαίων ατυχημάτων με θύματα αρκούδες στο οδικό δίκτυο του Ν. Καστοριάς και αύξηση της οδικής ασφάλειας για τους οδηγούς:
• Τροποποίηση Περιβαλλοντικών Όρων και ριζική βελτίωση τεχνικών προδιαγραφών στο υπό κατασκευή τμήμα του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού «Κορομηλιά-Κρυσταλλοπηγή».

• Τοποθέτηση νέας ενισχυμένης περίφραξης στον κάθετο άξονα της Εγνατίας Οδού «Σιάτιστας-Κρυσταλλοπηγής» με σκοπό την ελαχιστοποίηση των τροχαίων ατυχημάτων με θύματα αρκούδες.

• Τοποθέτηση ειδικής σήμανσης και τεχνικών αποτρεπτικών μέσων στον Κάθετο Άξονα της Εγνατίας Οδού «Σιάτιστας-Κρυσταλλοπηγής» στο παλιό εθνικό καθώς και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο του νομού Καστοριάς (ανακλαστήρες), τα οποία θα ενισχύσουν σημαντικά τη θωράκιση του αυτοκινητόδρομου, βοηθώντας στη μείωση της θνησιμότητας της άγριας πανίδας λόγω των τροχαίων ατυχημάτων. Οι προδιαγραφές των τεχνικών μέσων και των σημείων τοποθέτησής τους έχουν δοθεί, στο πλαίσιο του έργου LIFE, για ένα σύνολο 22 προειδοποιητικών πινακίδων και 5600 ειδικών ανακλαστήρων, που ανακλούν τα φώτα των οχημάτων προς τις άκρες του δρόμου μόνο.

• Ραδιοσήμανση και παρακολούθηση 9 αρκούδων με σκοπό τη λήψη των κατάλληλων διαχειριστικών μέτρων σε ό,τι αφορά στα τροχαία ατυχήματα και την προσέγγιση αρκούδων σε οικισμούς.

Αντιμετώπιση των περιστατικών προσέγγισης αρκούδων σε κατοικημένες περιοχές, διάδοση εφαρμογής μέτρων πρόληψης ζημιών στην αγροτική οικονομία από αρκούδες και βελτίωση των όρων συνύπαρξης του ανθρώπου με την άγρια ζωή στο Νομό Καστοριάς.

• 32 ηλεκτροφόρες  περιφράξεις και 40 ειδικά τροποποιημένοι κάδοι απορριμμάτων,  που δεν μπορούν να ανοιχτούν από αρκούδα, τοποθετήθηκαν σε περιοχές όπου η πιθανότητα συγκρούσεων  ανθρώπου-αρκούδας είναι υψηλή.

• Δημιουργήθηκε δίκτυο ιδιοκτητών Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών (23 συμμετέχοντες) και 28 σκυλιά δωρίστηκαν σε κτηνοτρόφους ώστε να αποτρέψουν ζημιές από αρκούδες στα κοπάδια τους.

• Λειτουργεί Ομάδα Άμεσης Επέμβασης για την αρκούδα (ΟΑΕ) η οποία αντιμετώπισε περισσότερα από 50 περιστατικά σύγκρουσης ανθρώπου-αρκούδας επιτυχώς. Επιπλέον,  η λειτουργία της ΟΑΕ θεσμοθετήθηκε από την Ελληνική κυβέρνηση μετά από επίσημη αποδοχή του πρωτοκόλλου λειτουργίας της ΟΑΕ. Η αποδοχή πραγματοποιήθηκε μέσω Κοινής Υπουργικής Απόφασης.

• Οι δράσεις του προγράμματος συνεισέφεραν ουσιωδώς στην ενεργοποίηση του «Μέτρου 216 Δράση 1.1». του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΑΑ) 2007-2013, σύμφωνα με το οποίο μελισσοκόμοι και κτηνοτρόφοι έλαβαν οικονομική υποστήριξη για να αγοράσουν και να εγκαταστήσουν φορητές ηλεκτροφόρες περιφράξεις σαν ένα μέτρο αποτροπής ζημιών από αρκούδα στην περιουσία τους.

Βελτίωση του επιπέδου ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης του κοινού στα προαναφερθέντα θέματα:

• Δημιουργία «Προγράμματος Οικο-εθελοντών». Πάνω από 100  εθελοντές διένειμαν 170 ενημερωτικά φυλλάδια, οργάνωσαν  15 εκδηλώσεις,  ενημέρωσαν περισσότερους από 500 επισκέπτες και κατοίκους της περιοχής και περιποιήθηκαν με κλαδέματα εγκαταλελειμμένους οπωρώνες στον Γράμμο.

• 38.100 ενημερωτικά φυλλάδια, εγχειρίδια καλών πρακτικών, καθώς και 2500 αφίσες με θέμα τους όρους συνύπαρξης αρκούδας και ανθρώπου και διάδοσης των μέτρων πρόληψης από ζημιές που προκαλούν τα ζώα αυτά στην αγροτική παραγωγή, διανεμήθηκαν.

• Περισσότερες από 14 συναντήσεις και ειδικά σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν ειδικά προσαρμοσμένα  είτε για το ευρύ κοινό είτε για συγκεκριμένες ομάδες ενδιαφερόμενων μελών της κοινωνίας (αγρότες, κτηνοτρόφους, μελισσοκόμους, κυνηγετικές οργανώσεις, δημοτικούς υπαλλήλους κ.λπ.).

• Πραγματοποιήθηκαν 30 προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (18 για μαθητές δημοτικού, 9 για μαθητές γυμνασίου και 3 για ενήλικες).

«Επίδειξη δράσεων διαχείρισης για την προστασία της καφέ αρκούδας και του οικοτόπου προτεραιότητας Μαύρης Πεύκης στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου στο Νομό Γρεβενών»

Το έργο υλοποιήθηκε στο Νομό Γρεβενών, σε συνεργασία με την Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών (επικεφαλής εταίρος), το Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών/ΕΘΙΑΓΕ, την Αναπτυξιακή Γρεβενών και την ΚΑΛΛΙΣΤΩ. Το έργο στόχευσε στην εφαρμογή πρότυπων δράσεων διατήρησης του δασικού πλούτου και ειδών της άγριας πανίδας στις τρεις Περιοχές Natura 2000 (SCIs – SPAs) του Νομού Γρεβενών: «Βασιλίτσα», «Εθνικός Δρυμός Πίνδου» και «Εθνικός Δρυμός Πίνδου – Βάλια Κάλντα – Ευρύτερη Περιοχή». Οι κεντρικοί στόχοι του έργου αφορούσαν στην ομαλή συνύπαρξη των μεγάλων σαρκοφάγων με την ορεινή γεωργία και κτηνοτροφία της περιοχής, καθώς και στη συμβολή για τη δημιουργία όρων αποτελεσματικότερης διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου από τον αρμόδιο Φορέα Διαχείρισης. Η προβλεπόμενη διάρκειά του ήταν 1/1/2009 έως 30/06/2012.

Βασικές επιτυχίες του έργου στις οποίες συνέβαλε η ΚΑΛΛΙΣΤΩ:
1. Άμβλυνση των αρνητικών στάσεων απέναντι στην αρκούδα των εμπλεκόμενων με τη διατήρηση της αρκούδας κοινωνικών ομάδων (κτηνοτρόφοι, παραγωγοί, κυνηγοί κτλ) και συνεπακόλουθη μείωση των κινήτρων εξόντωσης του είδους.
2. Σύσταση και λειτουργία Ομάδας Άμεσης Επέμβασης για την αρκούδα η οποία επενέβη στις περιοχές του έργου όπου παρατηρούνταν προβλήματα συνύπαρξης αρκούδας-ανθρώπων (ζημιές σε καλλιέργειες, μελίσσια, ζώα), σε περιπτώσεις ατυχημάτων στο οδικό δίκτυο, σε περιστατικά θανάτωσης αρκούδας αλλά και σε περιπτώσεις συστηματικής εμφάνισης αρκούδας σε κατοικημένες περιοχές. Συνολικά η Ομάδα Άμεσης Επέμβασης επενέβη σε 31 περιστατικά καθ’ όλη τη διάρκεια υλοποίησης του έργου.
3. Κατάρτιση και δρομολόγηση θεσμοθέτησης και επισημοποίησης από τις αρμόδιες Υπηρεσίες ενός Πρωτοκόλλου ενεργειών για την αντιμετώπιση περιπτώσεων αλληλεπίδρασης αρκούδας –ανθρώπου ως οριζόντιου διαχειριστικού εργαλείου.
4. Δημιουργία ενός μηχανισμού δικτύωσης κτηνοτρόφων. Βασικός στόχος της δράσης ήταν η προώθηση της δημιουργίας ενός δικτύου μεταξύ κτηνοτρόφων-κατόχων αποτελεσματικών Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών της περιοχής του έργου, προκειμένου να διαδοθεί η χρήση τους ως ένα αποτελεσματικό προληπτικό μέτρο αντιμετώπισης των ζημιών από αρκούδα στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο. Η λειτουργική μορφή του δικτύου περιλαμβάνει 59 κτηνοτρόφους εκ των οποίων οι 16 αποτελούν τον βασικό πυρήνα. Η δράση προέβλεπε την ανταλλαγή Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών (ενήλικων ή κουταβιών) είτε μεταξύ των μελών του υφιστάμενου δικτύου ή προς άλλους κτηνοτρόφους της περιοχής που έχουν ανάγκη από καλά σκυλιά φύλαξης και υφίστανται ζημιές από αρκούδες. Συνολικά δόθηκαν από το δίκτυο και τα διασυνδεδεμένα όμοια δίκτυα που προέκυψαν από αντίστοιχα έργα LIFE στα οποία μετείχε η ΚΑΛΛΙΣΤΩ, 41 κουτάβια Σκύλων Φύλαξης Κοπαδιών προς ισάριθμους κτηνοτρόφους της περιοχής του έργου.
5. Εκπόνηση ειδικού προγράμματος ενεργοποίησης εθελοντών και προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης

«Βελτίωση των συνθηκών για τη διατήρηση των μεγάλων σαρκοφάγων-Μεταφορά βέλτιστων Πρακτικών»

Πρόκειται για ένα πολυεθνικό πρόγραμμα, μεταξύ Ιταλίας, Ελλάδας, Βουλγαρίας και Ρουμανίας, την υλοποίηση δράσεων του οποίου ανέλαβε για την Ελλάδα η ΚΑΛΛΙΣΤΩ. Το έργο αφορούσε στη μεταφορά εμπειρίας και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τη βελτίωση των όρων διατήρησης μεγάλων σαρκοφάγων (αρκούδα-λύκος) και της συνύπαρξής τους με τον άνθρωπο. Στην Ελλάδα, η επιλεχθείσα περιοχή εφαρμογής του έργου ήταν τα ορεινά Τρίκαλα (Θεσσαλία), ενώ η προβλεπόμενη διάρκειά του ήταν 1/1/2009 έως 31/03/2013.

Βασικές επιτυχίες του έργου στις οποίες συνέβαλε η ΚΑΛΛΙΣΤΩ:
1. Η διατήρηση των μεγάλων σαρκοφάγων απαιτεί συμβιβασμούς μεταξύ των αναγκών της άγριας ζωής και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων. Για τον λόγο αυτό, στο πρόγραμμα LIFE EX-TRA δόθηκε ειδικό βάρος σε μια προσπάθεια να αναπτυχθεί ο διάλογος ανάμεσα στις διαχειριστικές αρχές και στις τοπικές κοινωνίες. Χρησιμοποιήσαμε μεθόδους κοινωνικής έρευνας και εντοπίσαμε τις εμπλεκόμενες κοινωνικές ομάδες και τα περισσότερο επείγοντα προβλήματα σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα το κυριότερο πρόβλημα ήταν ο μύθος επανεισαγωγής ειδών της άγριας ζωής (π.χ., ότι οι μη κυβερνητικές οργανώσεις ανατρέφουν και απελευθερώνουν αρκούδες ή λύκους). Πραγματοποιήθηκαν 8 συναντήσεις με διαφορετικές κοινωνικές ομάδες οι οποίες εμπλέκονται στη διατήρηση της άγριας ζωής (εκπρόσωποι τοπικών αρχών, κτηνοτρόφοι, κυνηγοί, εκπρόσωποι κρατικών οργανισμών ασφάλισης κτλ), εγκαθιδρύοντας μία καλύτερη σχέση διαλόγου μεταξύ των εμπλεκόμενων ομάδων και των φορέων διαχείρισης της άγριας ζωής, με σκοπό η σχέση αυτή να διαρκέσει περισσότερο από το παρόν έργο και να έχει μία θετική επενέργεια στη διατήρηση της αρκούδας στην Ελλάδα.
2. Υλοποιήθηκαν δράσεις παρακολούθησης του πληθυσμού της αρκούδας καθ΄όλη τη διάρκεια του έργου. Οι κύριες τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: η καταγραφή βιοδηλωτικών ενδείξεων, η συλλογή βιολογικού υλικού για ανάλυση DNA καθώς και η χρήση υπέρυθρων φωτοπαγίδων. Αναλυτικά στοιχεία για την κατανομή και τα πληθυσμιακά μεγέθη της αρκούδας στην περιοχή εφαρμογής του έργου είναι τώρα διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του έργου (http://www.lifextra.it/). Επίσης συλλέχθηκαν και καταχωρήθηκαν  πληροφορίες για όλες τις ζημιές που προκλήθηκαν από αρκούδες στο κτηνοτροφικό κεφάλαιο και στην αγροτική παραγωγή. Οι πληροφορίες αυτές συνδέθηκαν με τα δεδομένα παρουσίας και κατανομής του είδους στην περιοχή εφαρμογής του έργου στην Ελλάδα, με στόχο την μοντελοποίηση και την ταυτοποίηση των κρίσιμων περιοχών όπου τα προληπτικά μέτρα είναι απαραίτητο να υιοθετηθούν κατά προτεραιότητα.
3. Στα τέσσερα χρόνια υλοποίησης του έργου, διοργανώθηκαν 10 σεμινάρια κατάρτισης για τοπικούς κτηνιάτρους και ειδικούς, σχετικά με τις τεχνικές αξιολόγησης των ζημιών στην κτηνοτροφία, την αναγνώριση ψευδών επιθέσεων, την αξιολόγηση των αποζημιώσιμων ζημιών, αλλά και τη χρήση των προληπτικών μέτρων από ζημιές που προκαλούν τα μεγάλα σαρκοφάγα. Ένα από αυτά τα σεμινάρια διοργανώθηκε στην Ελλάδα, στην περιοχή εφαρμογής του έργου.
4. Το έργο στόχευσε επίσης στην ενθάρρυνση/παρότρυνση των παραγωγών (κτηνοτρόφων) για τη χρήση καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών, με σκοπό η εφαρμογή αυτού του μέτρου να συνεχιστεί και μετά τη λήξη του έργου. Στην Ελλάδα, αναπτύχθηκε ένα δίκτυο κατόχων καλών σκύλων φύλαξης κοπαδιών σε συνεργασία με το κοινοτικό πρόγραμμα LIFE PINDOS/ GREVENA (LIFE07NAT/GR/000291). Συνολικά δόθηκαν 30 ΣΦΚ (κουτάβια και ενήλικα) μεταξύ των κτηνοτρόφων της περιοχής του έργου.
5. Σε όλες τις χώρες που συμμετείχαν στο πρόγραμμα εγκαθιδρύθηκαν Ομάδες Άμεσης Επέμβασης (ΟΑΕ) με στόχο την αποτελεσματική διαχείριση περιπτώσεων σύγκρουσης αρκούδας με ανθρωπογενείς δραστηριότητες. Μετά από τα αρχικά στάδια εξάσκησης των ομάδων, κάθε χώρα ανέπτυξε το δικό της πρωτόκολλο βάσει του οποίου γίνονται στην εκάστοτε περίπτωση οι επεμβάσεις της ΟΑΕ. Η κάθε ομάδα είναι εξοπλισμένη με ειδικά αποτρεπτικά μέσα (βολίδες κρότου λάμψης, λαστιχένιες σφαίρες), καθώς επίσης και με ειδικές παγίδες και αναισθητικό όπλο στην περίπτωση που χρειαστεί σύλληψη, αναισθητοποίηση και μετακίνηση κάποιου ζώου. Στην Ελλάδα η ΟΑΕ επενέβει σε 30 περιστατικά και συνεχίζει τη δράση της στην περιοχή εφαρμογής του έργου με ίδιους πόρους μετά τη λήξη του παρόντος έργου.
6. Το έργο συνοδεύτηκε από δράσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού αλλά και διάχυσης των δράσεων και αποτελεσμάτων του. Εκδόθηκαν φυλλάδια και αφίσες για την αρκούδα, τους σκύλους φύλαξης κοπαδιών και τις ηλεκτροφόρες περιφράξεις τα οποία είναι διαθέσιμα εδώ.

Παρακολούθηση και Αξιολόγηση των επιπτώσεων στα μεγάλα θηλαστικά και στα ενδιαιτήματά τους από την κατασκευή της Εγνατίας Οδού, στην περιοχή από το ανατολικό στόμιο της Σήραγγας Μετσόβου έως την είσοδο της Σήραγγας Παναγιάς (τμήμα 3.5.1/2)

Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ ανέλαβε χρέη συμβούλου της ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ Α.Ε. για την υλοποίηση του έργου αυτού. Το έργο, διάρκειας 18 μηνών, ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2009.

Βασικές επιτυχίες σε σχέση με την αρκούδα:
Βελτιστοποίηση των γενικών χαρακτηριστικών του αυτοκινητοδρόμου καθώς επίσης και των τεχνικών προδιαγραφών της λειτουργικότητας των τεχνικών περασμάτων κατά μήκος των προαναφερόμενων τμημάτων της Εγνατίας Οδού (πρέπει να σημειωθεί ότι μια πρώτη και ριζική βελτιστοποίηση των χαρακτηριστικών και προδιαγραφών του αυτοκινητοδρόμου είχε προηγηθεί κατόπιν προσφυγής των πΜΚΟ στο ΣτΕ και έκδοσης σχετικής απόφασης και τροποποίηση των ΠΟ).  Πιο συγκεκριμένα το πρόγραμμα παρακολούθησης πέτυχε:
1. Την αύξηση του πλάτους (από 30μ σε 50μ) της μοναδικής Πράσινης Γέφυρας στο τμήμα 4.1. «Παναγιά-Γρεβενά»
2. Την προσθήκη δύο επί πλέον ΚΔΠ (Κάτω Διαβάσεων Πανίδας
3. Την βελτίωση του δείκτη ευρυχωρίας (διαστάσεων-διατομής) ενός αριθμού κιβωτοειδών οχετών προκειμένου να είναι ελκυστικοί ως υπόγεια περάσματα για την πανίδα.
4. Την αντικατάσταση της παλαιάς περίφραξης με ενισχυμένη βελτιωμένων προδιαγραφών.
5. Την ακύρωση της εγκατάστασης σταθμού διοδίων και ΣΕΑ στο επίμαχο τμήμα 4.1.
6. Την τήρηση των ΠΟ σε ότι αφορά τα τοξικά απόβλητα κατά την φάση κατασκευή

Η ΚΑΛΛΙΣΤΩ ανέλαβε και το συντονισμό του έργου «Παρακολούθηση και Αξιολόγηση των Επιπτώσεων στα Μεγάλα Θηλαστικά και στα Ενδιαιτήματά τους από την Κατασκευή και Λειτουργία της Εγνατίας Οδού στο τμήμα Παναγιά – Γρεβενά (Τμήμα 4.1)», διάρκειας δύο ετών, καθώς και την ευθύνη παρακολούθησης των επιπτώσεων στα μεγάλα σαρκοφάγα (αρκούδα-λύκο) κατά τη φάση κατασκευής του αυτοκινητόδρομου. Η φάση αυτή ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2009.